22 شهریور
همه‌گیری ویروس کرونا بر جنبه‌های گوناگونی از زندگی انسان‌ها تأثیر گذاشته است. اگرچه به کمک واکسیناسیون گسترده در سطح جهانی، برخی از این تغییرات خنثی شده‌اند و زندگی انسان‌ها در حال بازگشت به رویۀ عادی خود است، اما برخی مشکلات پیش آمده هنوز به طور کامل رفع و رجوع نشده‌اند.
مشکلات موجود در زنجیرۀ تأمین محصولات، یک مثال آن است. در حالی که کسب و کارها در حال گرفتن جان دوباره بعد از پایان قرنطینه‌ها و محدودیت‌های مختلف بودند، تهاجم روسیه به خاک اوکراین سبب تشدید مجدد این بحران گشت. در این مقاله، ابتدا تعریف مختصری از زنجیرۀ تأمین ارائه می‌دهیم، سپس تأثیر کرونا بر آن و چالش‌های دیگری که در حین پاندمی رخ داده است را بررسی می‌کنیم و در نهایت در بخش دوم این مقاله، تأثیر جنگ اوکراین را توضیح می‌دهیم.
زنجیرۀ تأمین، شبکه‌ای از تمام افراد و نهادهایی است که در ساخت یک محصول و رساندن آن به دست مشتری نقش ایفا می‌کنند. این زنجیره از تولیدکنندگان مواد اولیه آغاز می‌شود و با فروشندگانی که محصول را به مشتری تحویل می‌دهند به پایان می‌رسد.
مدیریت زنجیرۀ تأمین، یک فرآیند حیاتی است زیرا یک زنجیرۀ تأمین بهینه باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی چرخۀ تولید می‌شود. شرکت‌ها تلاش می‌کنند زنجیرۀ تأمین‌شان را ارتقاء دهند تا بتوانند هزینه‌های خود را کم کنند و به عنوان رقیب جدی در بازار باقی بمانند. به طور کلی، این فرآیند سعی می‌کند با استفاده از دیتاهای جمع‌آوری‌شده و انجام تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها، مسیر و استراتژی درستی را به صنایع و کسب و کارها نشان دهد. پس اگر اتفاقی کاملاً غیر قابل پیش‌بینی، مثل شیوع جهانی یک ویروس مسری و اعمال قرنطینه و محدودیت‌های تردد در سراسر جهان رخ دهد، این تحلیل‌ها می‌توانند به کلی بی‌اعتبار شوند.
یکی از شدیدترین آسیب‌های اقتصادی حاصل از پاندمی کرونا، آسیب‌های وارد به زنجیرۀ تأمین بود. با توجه به تعاریف مطرح شده، می‌توان نتیجه گرفت که صنایع به دنبال کمینه کردن هزینه‌های خود در تأمین مواد اولیه و تولید محصولات خود هستند. از آنجا که نیروی کار ارزان قیمت به وفور در شرق آسیا و به خصوص در چین یافت می‌شود، بسیاری از کسب و کارهای اروپایی و آمریکایی در طول چند دههٔ اخیر، روی به استفاده از منابع انسانی این کشورها کرده‌اند. وقتی تمامی این تولیدی‌های واقع در چین در اثر قرنطینه‌های حاصل از کرونا تعطیل شدند یا با تعدیل نیروی شدید مواجه شدند، کسب و کارهای غربی با چالشی جدی مواجه شدند.
این تعدیل نیرو در کشورهای پیشرفته نیز به وجود آمد؛ به طور مثال، رستوران‌ها و سینماها تعطیل شده بودند یا خطوط تولید با نفرات بسیار کمتر از قبل ادامه به کار می‌دادند تا بتوانند ضوابط بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی را در جهت ایمنی در برابر ویروس رعایت کنند.
محدودیت‌های عبور و مرور بین مرزهای کشورها هم باعث تأخیر در رسیدن سفارش‌ها می‌شد، زیرا این محدودیتها اجازۀ صادرات و واردات کالاها را از کسب و کارها سلب می‌کردند و این یعنی محموله‌ها در زمان‌های مقرر تحویل داده نمی‌شدند.
یکی دیگر از چالش‌هایی که در دوران کرونا ایجاد شده و به دوران پساکرونا هم انتقال یافته است، افزایش شدید هزینۀ حمل و نقل دریایی است. 90 درصد حمل و نقل کالاها در جهان از طریق مسیرهای دریایی انجام می‌شود؛ پس هرگونه تغییر در هزینۀ کشتیرانی، روی زنجیرۀ تأمین تأثیرگذار است. میانگین هزینۀ انتقال یک کانتینر کالا از 1362 دلار در نوامبر 2019 به 9628 دلار در فوریه 2022 رسیده است.
از طرفی، تقاضا برای برخی محصولات با تغییرات شدیدی مواجه شد؛ به طور مثال، محصولات بهداشتی مانند ماسک، ضدعفونی کنندۀ دست یا دستکش یک بار مصرف تبدیل به محصولاتی ضروری در سبد خانوار شدند و این به معنای رشد چشمگیر تقاضا برای آن‌ها در سراسر جهان بود. علاوه بر این، افراد در ابتدای همه‌گیری به دنبال انبار کردن محصولات اساسی مثل مواد غذایی یا مواد بهداشتی نظیر دستمال توالت و شیر خشک بودند. تمام این‌ها به معنای ایجاد چالش در زمینۀ تأمین نیاز جامعه بود.
چیپ‌های کامپیوتری هم از این انبار شدن توسط مردم و صنایع بی‌بهره نبودند. در نتیجهٔ قرنطینه‌ها، بسیاری افراد به دورکاری و استفادهٔ مضاعف از لپ‌تاپ و موبایل و دیگر لوازم دیجیتال روی آوردند. این به معنای افزایش تقاضا برای چیپ کامپیوتری بود زیرا این چیپ‌ها در تمامی دستگاه‌های دیجیتالی و الکترونیکی استفاده می‌شوند. برخی کسب و کارهای قدرتمند و بانفوذ در ابتدای کرونا به سفارش دادن این چیپ‌ها در حجم بالا پرداختند و بخش زیادی از موجودی بازار را خریداری کردند. این تصمیم در سال ۲۰۲۰ به صنایع کمک کرد تا به تولید و توزیع محصولات خود ادامه دهند اما اکنون در سال ۲۰۲۲ که در حال ورود به دوران پسا کرونا هستیم، دیگر چیپی در بازار وجود ندارد که کسب و کارها آن را خریداری کنند. بسیاری از سفارش‌های ماشین‌های الکترونیکی تسلا و تویوتا یا دستگاه‌های دیجیتال مثل PS5 با تأخیرهای پی‌در‌پی مواجه می‌شوند زیرا شرکت‌های تولیدکنندهٔ این محصولات، نمی‌توانند چیپ کامپیوتری موردنیاز خود را تأمین کنند!
اتفاقات دیگری نیز در دوران کرونا سبب چالشی شدن فضای تجاری و اقتصادی جهان شدند؛ به طور مثال، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا باعث شده اقتصاد بریتانیا با مشکلات جدیدی مواجه شود. نزدیک به ۱ میلیون کارگر غیر بریتانیایی این جزیره را ترک کردند؛ در نتیجهٔ این اتفاق، کمبود نیروی کار در صنایع غذایی و حمل و نقل ایجاد شد.
مثال دیگر، گیر کردن ۶ روزهٔ کشتی Ever Given در مارچ ۲۰۲۱ در کانال سوئز سبب شد که زنجیرهٔ تأمین بسیاری از محصولات نظیر سوخت و مواد غذایی و نیمه رساناها با اشکال مواجه شوند و کالاها با تأخیر چندین ماهه به مقصد برسند. به ازای هر یک روز مسدود بودن کانال سوئز در این سانحه، ۱۲ الی ۱۴ میلیون دلار به اقتصاد مصر لطمه وارد شد.
مجموعۀ این اتفاقات باعث شده‌اند که تغییراتی در مدیریت زنجیرۀ تأمین رخ بدهد؛ به عنوان مثال، اکنون کسب و کارها سعی دارند تا تنوع تأمین‌کنندگان‌شان را افزایش دهند تا در صورت به وجود آمدن مشکل در یک تأمین‌کننده، تولید لطمه نبیند و شرکت دچار ضرر اقتصادی نشود. علاوه بر آن، همه‌گیری باعث شد که مدیران کسب و کار تلاش کنند تا از کارگران خود در برابر کرونا محافظت کنند زیرا طبیعتاً در صورت ابتلای آن‌ها به بیماری، زنجیرۀ تأمین، حداقل به صورت موقت، دچار اخلال می‌شود.
در ایران هم مشاهده شد که برخی کالاها علی الخصوص داروهای مربوط به درمان کرونا کمیاب شدند و در نتیجه قیمت‌شان رشد سرسام‌آوری را در بازار تجربه کرد.
زنجیرهٔ تأمین در گیمین نقشی حیاتی ایفا می‌کند. شما باید تأمین‌کنندگان مواد اولیه، نوع حمل و نقل کالا و تکنولوژی دستگاه‌هایتان را به نحوی انتخاب کنید که کمترین هزینه و بیشترین سود را برای شما ایجاد کنند. امیدوارم که با خواندن این مقاله به اهمیت زنجیرهٔ تأمین پی برده باشید و از آن در مسیر قهرمانی در گیمین خود استفاده کنید :).
در قسمت بعدی این مقاله درباره تأثیر جنگ روسیه و اوکراین بر زنجیرۀ تأمین بخوانید.
منابع:
